Zaburzenia miesi±czkowania

Cykl miesi±czkowy - to cykliczne zmiany zachodz±ce w organizmie kobiety pod wpływem hormonów wydzielanych przez podwzgórze, przysadkę mózgow± i jajniki. Główne przemiany zachodz± w błonie ¶luzowej macicy (endometrium) i jajnikach, i powtarzaj± się co około 28 dni.

Pierwszym dniem cyklu jest pierwszy dzień krwawienia, do którego dochodzi na skutek złuszczania się warstwy czynno¶ciowej błony ¶luzowej macicy. Około 4-5 dnia cyklu krwawienie ustaje i pod wpływem estrogenów błona ¶luzowa macicy stopniowo odbudowuje się. W połowie prawidłowo przebiegaj±cego cyklu miesi±czkowego (na około 14 dni przed wyst±pieniem miesi±czki) dochodzi do owulacji zwanej także jajeczkowaniem. Od tego momentu pod wpływem zwiększaj±cego się poziomu progesteronu (wydzielanego przez ciałko żółte) w błonie ¶luzowej macicy zachodzi wiele przemian. Je¶li nie dojdzie do zapłodnienia, ciałko żółte zanika, a cykl przemian w błonie ¶luzowej macicy i jajnikach rozpoczyna się od nowa.

Występowanie prawidłowych cykli miesi±czkowych zależne jest od prawidłowego funkcjonowania układu podwzgórze-przysadka-jajnik, a także prawidłowej funkcji i budowy narz±dów rozrodczych.

Prawidłowe miesi±czkowanie

pierwsza miesi±czka (menarche)

U dziewcz±t mieszkaj±cych w Polsce pojawia się ¶rednio między 12-14 rokiem życia. Je¶li pojawi się przed 9 rokiem życia wskazuje na przedwczesne dojrzewanie - konieczna jest wtedy konsultacja lekarska. Istotna jest przy tym równoczesna ocena rozwoju gruczołów piersiowych, owłosienia łonowego i pachowego. Je¶li dziewczyna w wieku 16 lat wci±ż jeszcze nie miesi±czkuje powinna także zgłosić się po poradę do ginekologa - endokrynologa.

prawidłowe miesi±czkowanie

Występowanie krwawienia regularnie co 28±4 dni, o prawidłowym nasileniu (30-80 ml) i czasie trwania (3-5 dni).

pierwsze dwa lata miesi±czkowania

Podczas nieustabilizowanej czynno¶ci układu podwzgórze-przysadka-jajnik w czasie dwóch pierwszych lat miesi±czkowania krwawienia bywaj± nieregularne, a cykle dłuższe niż 32 dni.

Je¶li równocze¶nie nie ma następuj±cych objawów:

• przedłużaj±cych się, bardzo obfitych miesi±czek, acyklicznych krwotoków z dróg rodnych
• nadmiernego owłosienia typu męskiego - na wardze górnej, brodzie, klatce piersiowej, udach, tr±dziku, łysienia, obniżenie tonu głosu, niewykształcenia się piersi, braku owłosienia łonowego i pachowego - wówczas w tym okresie życia nie jest konieczna diagnostyka i leczenie z powodu nieregularnego miesi±czkowania

Okres po pierwszej miesi±czce charakteryzuje się występowaniem cykli bezowulacyjnych, stabilizacja hormonalna cykli następuje po 2-3 latach.

Jak ocenić swój cykl?

Pierwszy dzień krwawienia jest pierwszym dniem Twojego cyklu miesi±czkowego. Je¶li policzysz ilo¶ć dni do następnego krwawienia - poznasz długo¶ć swojego cyklu. Niby proste, a wielu osobom się myli. Dobrze jest to zapisać! Jak również długo¶ć krwawienia (ile dni) i stopień jego nasilenia - najwygodniej za pomoc± krzyżyków wpisywać przy poszczególnych dniach krwawienia ich nasilenie np. (+/-) plamienia, (+) umiarkowane, (++) nasilone, (+++) bardzo obfite.

Zaburzenia miesi±czkowania

Zaburzenia miesi±czkowania występuj± na skutek nieprawidłowej funkcji układu podwzgórze-przysadka-jajnik, nieprawidłowej budowy narz±dów rozrodczych, a także pod wpływem chorób innych narz±dów, zaburzeń metabolicznych i niedoborów żywieniowych.

Kiedy cykl jest nieprawidłowy? Kiedy konieczna jest konsultacja ginekologa - endokrynologa?

• Zbyt częste miesi±czki - cykle krótsze niż 21 dni. Występuj± w przypadku cykli bezowulacyjnych, w niewydolno¶ci ciałka żółtego, u młodych 11-12 letnich dziewcz±t, które wcze¶nie rozpoczęły miesi±czkowanie
• Zbyt rzadkie, nieregularne miesi±czki - odstępy między krwawieniami s± nieregularne i trwaj± więcej niż 32 dni.
  Ten typ zaburzeń miesi±czkowania występuje w przypadku: czynno¶ciowej niewydolno¶ć podwzgórza, w zespole policystycznych jajników, hiperprolactynemii, a także u młodych dziewcz±t w czasie dwóch pierwszych lat miesi±czkowania
• Sk±pe miesi±czkowanie - mała utrata krwi, 1-2 dniowe miesi±czki lub plamienia zamiast miesi±czki.
  W wyżej wymienionych zespołach, a także w przypadku hipoplazji jajników, w zespole przedwczesnego wygasania czynno¶ci jajników
• Bardzo obfite miesi±czkowanie - obfite krwawienie (o objęto¶ci utraconej krwi powyżej 80ml).
  Przyczyn± mog± być: mię¶niaki macicy, polipy, przerost błony ¶luzowej macicy, a także zaburzenia krzepnięcia krwi
• Sk±pe, krótkotrwałe krwawienia lub plamienia w połowie cyklu mog± być spowodowane przedowulacyjnym spadkiem poziomu estrogenów
• Plamienia przed miesi±czk± - mog± być wynikiem niewydolno¶ci ciałka żółtego (obniżonym lub przedwcze¶nie obniżaj±cym się poziomem progesteronu)

Nie powinno się normalizować zaburzonych, nieprawidłowych krwawień miesi±czkowych stosuj±c tabletki antykoncepcyjne BEZ wyja¶nienia przyczyny tych dolegliwo¶ci. Leczenie zaburzeń miesi±czkowania należy prowadzić pod opiek± lekarza specjalisty - najlepiej ginekologa-endokrynologa po przeprowadzeniu badań.

Brak miesi±czki

• miesi±czka nie wyst±piła do 16 roku życia (pierwotny brak miesi±czki).
  Najczęstsz± przyczyn± pierwotnego braku miesi±czki jest pierwotna niewydolno¶ć jajników.
  Je¶li miesi±czka nie wyst±piła do ukończenia 16 roku powinna¶ koniecznie zgłosić się do ginekologa-endokrynologa. Po zebraniu wywiadu i zbadaniu lekarz zleci Ci wykonanie kilku badań: hormonalnych, USG narz±du rodnego, genetycznych, ew. MR (rezonans magnetyczny) głowy. Dalsze postępowanie będzie zależało od ich wyników.
• przestała¶ miesi±czkować (wtórny brak miesi±czki) - od 2-3 miesięcy nie masz miesi±czki.
  Najczęstsz± przyczyn± wtórnego braku miesi±czki s± czynno¶ciowe zaburzenia układu podwzgórzowe-przysadka i niewydolno¶ć jajników.
  Je¶li upewniła¶ się już, że nie jeste¶ w ci±ży...
  U młodych kobiet częst± przyczyn± jest:
  gwałtowny spadek wagi na skutek zbyt intensywnego odchudzania, anoreksja, bulimia, stosowanie mocno restrykcyjnych diet, zbyt intensywne ćwiczenia fizyczne, stres, silne przeżycia emocjonalne

U niektórych dziewcz±t po odstawieniu pigułek antykoncepcyjnych występuje wtórny brak miesi±czki. Dotyczy to grupy kobiet, które stosowały doustne ¶rodki antykoncepcyjne mimo istniej±cych uprzednio zaburzeń hormonalnych, które nie zostały zdiagnozowane. W tej grupie kobiet często obserwuje się podwyższone stężenie prolaktyny (hormon wydzielany przez przedni płat przysadki mózgowej) lub obniżenie poziomu własnych estrogenów.

Bolesne miesi±czkowanie

Większo¶ć kobiet w czasie trwania miesi±czki odczuwa bóle podbrzusza. Jest to objaw fizjologiczny. Je¶li bóle utrzymuj± się (o zbliżonym nasileniu) przez kolejne lata i nie utrudniaj± normalnego funkcjonowania w tych dniach, a cykle miesi±czkowe s± regularne - nie ma powodu do niepokoju.

Natomiast je¶li:

• ból podbrzusza jest bardzo nasilony
• nie ustępuje po stosowaniu leków przeciwbólowych
• miesi±czki wcze¶niej nie były zbyt bolesne, a stały się znacznie bardziej bolesne lub ból podbrzusza zaczyna się na kilka dni przed miesi±czk± wskazana jest konsultacja lekarska

Możliwe przyczyny:

stany zapalne przydatków (jajników i jajowodów), endometrioza, mię¶niaki macicy, zwężenie kanału szyjki po zabiegach elektrokonizacji, wady rozwojowe macicy

Leczenie:

Należy również pamiętać, że stosowanie dużej ilo¶ci ¶rodków przeciwbólowych nie pozostaje bez wpływu na nasz organizm - warto, więc przy bardzo nasilonych dolegliwo¶ciach bólowych skonsultować się z lekarzem w celu ustalenia diagnozy i sposobu postępowania.

Co może być przyczyn± plamienia, krwawienia pojawiaj±cego się poza terminem miesi±czki?

• u kobiet w wieku rozrodczym zawsze należy rozważyć możliwo¶ć krwawienia z powodu powikłań zwi±zanych z ci±ż± (poronienie, ci±ża pozamaciczna)
• u kobiet przed menopauz± przyczyn± nieprawidłowych krwawień mog± być mię¶niaki macicy, rozrosty endometrium
• krwawienia, plamienia po stosunku (maj±ce charakter kontaktowy) mog± wyst±pić z powodu polipa szyjkowego, nadżerki lub raka szyjki macicy
• krwawienia , plamienia u kobiet przyjmuj±cych pigułki antykoncepcyjne, u kobiet z wkładk± wewn±trzmaciczn±

KAŻDE KRWAWIENIE Z DRÓG RODNYCH POJAWIAJˇCE SIĘ POZA MIESIˇCZKˇ WYMAGA KONSULTACJI LEKARSKIEJ. Szczególnie istotne jest wykluczenie choroby nowotworowej: raka szyjki macicy i raka endometrium w przypadku, których nieprawidłowe krwawienie może być pierwszym zaobserwowanym objawem.

Masz objawy, które Cię niepokoj±? Czy powinna¶ zgłosić się do lekarza?

• ból w dolnej czę¶ci brzucha pojawiaj±cy się na kilka dni przed miesi±czk± (nasilaj±cy się w trakcie miesi±czki i ustępuj±cy po jej zakończeniu), ból może promieniować do pochwy i okolicy krzyżowej. Równocze¶nie może pojawić się ból podczas stosunków, plamienia przed miesi±czk±, niemożno¶ć zaj¶cia w ci±żę - konieczna konsultacja lekarska w celu wykonania badań w kierunku endometriozy oraz stanu zapalnego w obrębie narz±du rodnego
• nieregularnie występuj±ce miesi±czki lub wtórny brak miesi±czki, trudno¶ci z zaj¶ciem w ci±że, mleczna wydzielina z piersi samoistna lub przy ucisku (poza okresem karmienia), bóle z przodu głowy (często z uczuciem wypychania gałek ocznych), nadmierna płaczliwo¶ć i nerwowo¶ć- podejrzenie hiperprolaktynemii czynno¶ciowej lub spowodowanej guzem przysadki mózgowej
• bardzo obfite, przedłużaj±ce się krwawienia miesi±czkowe występuj±ce regularnie u nastolatki - podejrzenie zaburzeń krzepnięcia krwi